Dominees verwant aan engelen 

‘Het evangelie wordt gebracht door boden (….). Zij zijn verwant aan de engelen in de velden van Bethlehem. Ze komen van de rand van de wereld om naar ons te kijken. Om ons te zien in onze rampzalige zondenstaat en om ons het verlossende woord toe te roepen’. Met een citaat van Oepke Noordmans typeerde ds. Bert de Leede uit Amersfoort zondag 22 december de predikant. De oud-rector van het seminarium gaf leiding aan de verbintenisdienst, waarin ds. Gerrit-Jan Codée werd bevestigd als predikant van Zwolle in de wijk van de Jeruzalemkerk.

De Leede heeft ruim twee jaar leiding gegeven aan de kerkenraad in de Overijsselse hoofdstad. Het pastoraat is voor een deel in de vacaturetijd waargenomen door ds. Henk de Jong, een andere emeritus, die na zijn pensionering verhuisde van Windesheim naar Kampen. De royale Jeruzalemkerk bleek zondag 22 december ook een gastvrije kerk. Naast de eigen gemeente waren er bij de verbintenis collegae uit Zwolle en ook de directeur van de dienstenorganisatie Jurjen de Groot woonde de dienst van woord en gebed bij, waarin ds. De Leede de knielende ds. Codée de handen oplegde en een zegen uitsprak. Vanuit de ambtsdragersbanken maakte één van de leden onder het zingen van psalm 134 een zelfde intiem zegenend gebaar.

De Leede zette het gebed in met dank, ‘nu onze God de rij van getuigen in het midden van de gemeente aanvult met een nieuwe naam: die van Gerrit-Jan Codée’. Hij somde enkele namen op van voorgangers in de bondsgemeente van Zwolle; namen als die van Tukker, Geluk, Mouthaan, Van Meijeren en Mulderij. Naast de vreugde verwoordde De Leede de diepe dalen die men als gemeente en als gelovige kan ervaren. ‘Open de Schriften’, zo klonk het gebed om de Heilige Geest, ‘opdat we een woord ontvangen’.

Centraal in de prediking stond Jesaja 52: 7. ‘Hoe lieflijk zijn op de bergen de voeten van hem die het goede boodschapt….’. De Leede verbond het verlangen wat spreekt uit de woorden ‘hoe lieflijk’ – je mag ook vertalen ‘hoe welkom’, ‘hoe begeerlijk’ – met de situatie van de wijkgemeente in Zwolle. Zoals de mensen in Jeruzalem na de ballingschap hebben uitgezien naar andere tijden, zo hebben de gemeenteleden in Zwolle verlangt naar de bediening van een nieuwe predikant. Hij noemde vier elementen die vanuit de tekst iets over de boodschap van de herauten zeggen: de heraut brengt een goede boodschap, een boodschap van vrede, een goede boodschap van het goede (in overtreffende zin) en een boodschap die het heil laat zien. Heil is in het Hebreeuws ‘jeshua’ en verwijst daarmee  naar de persoon van Jezus Christus.

‘Ik zie u denken: Is dat niet wat over de top?’, zo deed De Leede even een stapje terug, om dan met een citaat van Noordmans het betoog verder te onderbouwen. Hij vergeleek de dominee met de engelen. En refereerde onder meer aan het bijbelboek Openbaring waar de voorganger met een engel van een gemeente wordt vergeleken. Een engel komt bij God vandaan, hij heeft niet zichzelf benoemd. Zo is preken niet het verkopen van je eigen kunstjes, nee, je kijkt als dienaar over de rand van de wereld om de rampzalige zondenstaat van mensen te zien, zo zei Noordmans. Een goede dominee, aldus de oud-rector, is niet bang om in die zondenstaat te kijken. Hij is niet bang mensen in hun ellende op te zoeken, omdat hij weet dat Christus daar al te vinden is. De dominee roept niet ‘foei’, maar hij spreekt een verlossend woord. Daarvoor is hij dominee geworden, aldus De Leede.

Hij noemde vervolgens drie beelden die de tekst aanreikt. Daar zijn allereerst de wachters die de boden zien aankomen; ze juichen, want ze zien dat God vlakbij gekomen is. Vervolgens zijn er de puinhopen van Jeruzalem die eveneens juichen. Het is alsof Jeruzalem al is herbouwd. En in zekere zin is dat ook zo, legde De Leede uit. Hij riep een preek van Desmond Tutu in herinnering. Tutu leidde de uitvaart van Steve Beko in 1977 en sprak voor een vol voetbalstadion over het verlies van de witte regeringsleiders. ‘They have lost’. Hij kondigde het verlies van de blanke overheersing aan, hoewel er nog niets te zien was van de politieke veranderingen. ‘Dat is nou het evangelie’. Een prediker stelt zich zo op – een derde punt – in de overtuiging dat de Heere zijn arm heeft ontbloot voor alle heidenvolkeren. ‘Voor minder doen we het niet’.

Van de gemeente mag worden verwacht, dat ze daarop reageert. Dat men niet passief achterover gaat leunen. Dat men uitzuivert wat niet deugt. Dat alles hoeft niet overhaast te gebeuren, aldus de pastor in De Leede. ‘Er hoeft geen paniek te zijn met vragen als: ‘Oh, hoe houden we de jeugd erbij?’ De Heere zal voor u uitgaan en de God van Israël zal uw achterhoede zijn’.

Voor de preek had dr. Hanneke Schaap-Jonker als gemeentelid voor de kinderen een korte entree gemaakt naar de tekst uit Jesaja 52. Zij stelde een paar vragen, zoals: ‘Wie heeft deze week een bokswedstrijd gezien? Wie heeft gezien dat er een nieuw ijsbeertje geboren is in het dierenpark in Rhenen? Wie is er al wezen kijken in het dierenpark?’ Het laat zich raden dat er bij de eerste twee vragen diverse vingers omhoog gingen en bij de laatste vraag geen. ‘Het zijn altijd mensen die het aan ons vertellen’, concludeerde de godsdienstpsychologe.

De protestantse gemeente Zwolle staat midden in een reorganisatie van het kerkelijke leven. In dat kader kreeg de bondsgemeente de Jeruzalemkerk in Assendorp in gebruik. Pas als je binnen komt, zie je hoe groot de ruimte is. Zoals je op zoveel plaatsen hebt, zie je ook hier achterin de kerk een regiegedeelte, waarin beamers en camera’s worden bediend. Vooraan naast de preekstoel wordt de liturgie op twee plaatsen geprojecteerd. De gemeente zingt de psalmen ‘oud berijmd’. En er zijn liederen uit de bundel Weerklank. Tijdens de verbintenisdienst klonken er verschillende:

Al wie dolen in het donker
in de holte van de nacht
en verlangend naar een wonder
op de nieuwe morgen wacht:
Vrijheid wordt aan u verkondigd
door een koning zonder macht.
(Lied 102; tekst H. Jongerius)

Hoe lieflijk, hoe schoon zijn de schreden
op bergen, hoog in ’t licht
van wie zich met een woord van vrede
en heil tot Sion richt.
Van verweer galmt der boden lied:
de Heer regeert, vrees niet.
(Lied 27; tekst J. Wit)

Hoe lieflijk zijn de voeten van de bode
die goede boodschap brengt aan ’t heidenland,
de blijde tijding, dat de harde hand
van satan door Gods almacht werd verbroken.
(Lied 263; tekst M.R. van de Berg)

De dag van vertroosting komt haastig nabij.
De God van verlossing blijkt heerlijk gastvrij.
Hij nodigt ons, mensen, te komen met spoed,
want ons wachten liefde, geloof, hoop en moed.
(Lied 103; tekst: A. Nijland)

En ook één van de Psalmen klonk in de versie van Weerklank:
Halleluja! Laat opgetogen
een nieuw gezang de Heer verhogen.
Laat allen die Gods naam belijden
zich eensgezind verblijden.
(Psalm 149; tekst J. Wit, zoals mensen die ook kennen uit recente liedboeken)


Foto's:
Boven ds. Gerrit-Jan Codée (foto internet) 
Onder het moment dat ds. Bert de Leede de bevestigingsvragen stelt aan ds. Gerrit-Jan Codée 
Verder naar onderen filevorming om de nieuwe predikant en zijn vrouw de hand te drukken; opgenomen in de rijen kunnen insiders wellicht ds. Nelleke Eygenraam herkennen of Jurjen de Groot van de dienstenorganisatie. 

Eerdere kerkdiensten waarover is geschreven: 

Urk (GKN)
Genemuiden (NHK)
Kampen pioniersplek
Genemuiden (GKN)
Welsum
Balkbrug
Hengelo
Zalk
Mastenbroek
Almelo 
Wierden
Ens
Wilsum
Enschede
Gramsbergen
Rijssen
Delden
Almere
Bant