Geloven in Enschede

In dorpen is het de kunst dorpskernen te verenigen en in elk der plaatsen een kerk als cultuurhuis open te houden. In steden maken kerkenraden vaak net de omgekeerde afweging: ze kiezen voor minder kerkruimten in het geheel van de stad en concentratie op één of enkele kerkgebouwen. De protestantse gemeente Enschede heeft de keus voor een centrale locatie in de Ontmoetingskerk al enkele jaren geleden gemaakt. Ik besloot er op een zondag in oktober een kijkje te nemen.

Sinds mei 2017, meldt de website, is de protestantse kerk niet meer een in wijkgemeenten opgedeelde gemeente, maar één gezamenlijke stadsgemeente. Daarmee veranderde de structuur van de protestantse gemeente ingrijpend. Vier voorgangers werken collegiaal samen. En als plek van samenkomst is niet gekozen voor de Oude Kerk in het Centrum, een rijksmonument, maar voor de nieuwe Ontmoetingskerk, weliswaar van oudsher een gemeentelijk monument, maar met meer mogelijkheden om het kerkgebouw en aanhangende ruimten te vernieuwen met een keuken en statafels; en in de kerkruimte een podium in te zetten. ‘We merken dat allerlei kerkenraden en commissies hier langs komen om het model te kopiëren of zich in ieder geval te laten inspireren’, vertelt één van de gemeenteleden enthousiast bij de koffie.

Ds. Hanneke Siebert leidt de dienst op de zondagochtend dat ik er ben. Voordat ze binnenkomt, oefent de organist Jan Willem Fikse twee liederen met de gemeente die minder bekend zijn. Lied 1000 ‘Wij zagen hoe het spoor van God sporen van mensen kruiste’ (het slotlied) en lied 712, een herfstlied: ‘Het jaar neigt zich tot stille groet, het rijpte een zomer lang tot zin’. ‘Vooral die ‘zomer’ mag er wel bovenuit springen’, moedigt Fikse de mensen aan.

Als je als buitenstaander de dienst bezoekt, valt de brede inzet van vrijwilligers op: iemand die de lezingen verzorgt, een welkomstgroep bij de deur, leiding voor de kinderdienst en jeugdkerk, koffieschenkers, beameristen, iemand die het diaconale gedeelte voor zijn rekening neemt. In een uitgedeelde liturgie zijn de onderdelen van Nederlandse namen voorzien: ‘We komen binnen in Gods huis’, ‘Binnen zijn’, ‘Binnen en buiten’, ‘Van binnen naar buiten’. Opvallend is de professionele manier waarop de beamer invulling heeft gekregen: een blauwe achtergrond met witte letters, camerabeelden op het moment dat de predikante met de kinderen in gesprek gaat; stemmige abstracte kleuren, een mozaïek, als de preek inzet. Een plek op de zondagsbrief wijst uit dat Henk Janssen de beamer bedient; hij is voorzitter van het classicale college voor de behandeling van beheerszaken. Aan kader geen gebrek.

Het gaat in de dienst over rijkdom als een zware last. Het evangelie spreekt daarover met onder meer het beeld van de kameel die maar moeilijk binnen kan gaan door de kleine poort. Hanneke Siebert leest een vertelling met de kinderen. De kinderen mogen naar voren komen. Als er te weinig ruimte is, haalt iemand van terzijde een tweede bank. Er zijn er twaalf; twaalf jeugdige aposteltjes.  Floris heeft een koffer bij zich, met daarin monopolygeld en een vertelling. De voorgangster leest het voor. Het gaat over de rijke Salomon die met een beladen kameel niet door de poort kan komen. Omstanders helpen hem bij het afladen. Als hij eenmaal door de poort is, blijken de helpers niet te ondersteunen bij het opladen. ‘Dat moet je zelf doen. Wij zijn van het loslaten’, zegt Jezus.

Opvallend is het moment als Hanneke Siebert de prediking begint. Ze stapt weg achter de smalle lessenaar en gaat voor de lessenaar staan met een ipad in de hand en zoekt het directe contact met de gemeente. Ze legt uit dat het afvinken van wetten en regeltjes qua methodiek onvoldoende is  om het koninkrijk van God binnen te gaan. Er is meer nodig: de Ene. Het roer omgooien is niet makkelijk. Er is lef voor nodig. En er is de liefdevolle uitnodiging van God om vrij te zijn.

De protestantse gemeente besteedt volop aandacht aan het onderdeel ‘Binnen en buiten’. De diaken Guus Luchtenberg krijgt het woord en kondigt de drie collecten aan. Twee hebben een diaconaal doel: voor Nepal en voor Sulawezi. Op de beamer ligt het gezicht op van een man in Sulawezi die vrouw en twee kinderen is kwijtgeraakt. Er wordt gecollecteerd en daarna zetten de voorbeden in met eerst een gebed over de gaven. Dan volgen andere doelen: de kerk zelf. En de inwoners van Sulawezi. En mensen die leven onder ‘alle kleuren van de regenboog’.

Voordat de dienst is afgelopen legt de predikante uit dat kinderen van groepen vier tot zeven na het handengeven weer bij elkaar komen. Ze gaan met de predikante spreken over de doop. Dat de ouders het ook weten. Anderen begeven zich na de nieuw overdekte ruimte voor de kerk, waar de koffie staat. Op een folder prijkt het embleem, met daarop opvallend het motto: 'Geloven in Enschede'. 

Foto's:
Boven: ds. Hanneke Siebert houdt de verkondiging niet van achter de lessenaar, maar er voor. 
Onder: de camera zoomt in en via de beamer kan de hele gemeente het gesprek met de kinderen meemaken. 
Daar onder: overzicht over de halve cirkel rond het podium / de liturgische ruimte. 
Onderaan: Henk Janssen (voorzitter classicaal college voor behandeling van beheerszaken), met Jan Schaake (onder meer medewerker van het blad Zomer in Twente) en daarachter de Syrische Yasmin Haidar, die bewust gekozen heeft als migrante en haar gezin zich aan te sluiten bij de protestantse gemeente van Enschede. 

Voor het verhaal van Yasmin Haidar in 'Zomer in Twente', klik hier.