Lopen langs het slavernijverleden in Zwolle

Toen we als landelijke Raad van Kerken in 2013 met een verklaring over het slavernijverleden kwamen, kostte het veel overtuigingskracht mensen te laten inzien hoezeer Nederlanders tot 1863 toe meer dachten aan handelsgewin dan aan theologie. Je merkt dat het tij kentert. Zwolle is een voorbeeld van een stad met opmerkelijke aandacht voor het slavernijverleden. Het blad ‘Gaandeweg’ bericht er over.

Op 27 juni ’s avonds om 19.30 uur en op zaterdag 1 juli 14.30 uur neemt Elly Touwen belangstellenden mee in een wandeling van anderhalf uur (circa 4 kilometer) langs plaatsen waaraan je kunt zien dat ook de Hanzestad Zwolle betrokken was bij de slavernij. De tocht, die begint bij de Lutherse Kerk aan de Koestraat, en voert onder meer langs huizen waar in de achttiende en de negentiende eeuw rijke Zwollenaren woonden, die plantages bezaten of handel dreven met Indië, Suriname en West-Afrika. Sommige eigenaren namen hun ‘trouwe bedienden’ mee naar Nederland waar ze hun ‘diensten’ aan hun meesters voortzetten. Opgave voor de gratis tocht kan via predikant@elkz.

Als secretaris van de landelijke Raad van Kerken heb ik (KvdK) in 2013 leiding gegeven aan het initiatief om tot een gezamenlijke verklaring van de kerken te komen waarin de betrokkenheid van kerken is verwoord bij het slavernijverleden. Het jaar 2013 was symbolisch van belang, omdat het precies 150 jaar geleden was dat Nederland als laatste land ter wereld de handel in slaven afbouwde. Slaven waren overigens daarna nog 10 jaar verplicht om als contractarbeider te blijven werken op de plantages, vandaar dat ook het jaar 2023 een symbolische waarde heeft. De afschaffing wordt jaarlijks gevierd rond 1 juli met het feest keti-koti (letterlijk: ‘het verbreken van de ketenen’).

De stadswandeling is slechts één van de activiteiten, waarmee de protestantse gemeente en de lutherse kerk in Zwolle keti-koti inkleuren. Andere activiteiten in dat kader zijn onder meer:

* Van 16 juni tot en met 5 juli is er een expositie over ‘kerk en slavernij’, waarin onder meer de verklaring van de Raad van Kerken uit 2013 een plek heeft gekregen. De expositie is te bekijken in de lutherse kerk.

*Op 18 juni is er om 10.00 uur een viering in de lutherse kerk met speciale aandacht voor de slavernij.

* Dr. Gert van Klinken geeft op- 21 juni om 19.30 uur een lezing over ‘kerk en slavernij’ in de lutherse kerk.

* Op donderdag 22 juni vanaf 17.30 uur is er een tafelgesprek in de lutherse kerk met Rita Kappel. Zij is gemeentelid van de lutherse kerk en groeide op in Suriname. Hoe kijkt zij naar het kolonialisme en de slavernij. Opgave via predikant@elkz.nl

* Op 30 juni om 19.00 uur organiseert Keti Koti Zwolle (oftewel: Stichting Comité 30 juni / 1 juli Zwolle) de officiële herdenking van Keti Koti bij het Nijkerkerbolwerk in Zwolle, achter theater de Spiegel.

Voor achtergronden bij de landelijke verklaring en de provinciale inkleuring van slavernij in Overijssel: klik hier. 

Langs de Comowini zijn de diverse landbouwgronden verdeeld waar men suiker exploiteerde; namen herinneren aan steden en plaatsen in Nederland die profijt hebben gehad van wat er op de plantjes gebeurde: Van Marienburg tot Alkmaar. 

Wollebrant Geleynssen de Jongh (1594-1674) is VOC-dienaar; zijn portret laat zien hoezeer het aanhouden van tot slaaf gemaakten gemeengoed blijkt te zijn.