Een veilige taal

De maand maart is dialect-maand. Ik wil daarom vandaag wat extra aandacht geven aan de streektaal. Mag ik jullie, beste luisteraars, de streektaal van harte aanbevelen. Het is een taal die prettig in het gehoor ligt. En ik heb in de afgelopen weken ontdekt, dat het een taal is die je ook veilig kan gebruiken. Ik zou de taal vooral willen aanbevelen aan mensen, die  nog niet gevaccineerd zijn tegen het coronavirus. Want onderzoek heeft uitgewezen dat je bij het gebruik van het Nedersaksisch minder risico’s loopt covid te verspreiden.

Laat me dat uitleggen. U weet waarschijnlijk wel, dat het virus verspreid wordt via aerosolen. Zeg maar bewegende druppeltjes die naar buiten gaan als je praat of zingt. Hoe harder je praat of zingt, hoe meer aerosolen. En als je niest is het natuurlijk helemaal een hagelbui van aerosolen om je heen. Dus talen die heel extravert zijn, die veel lucht naar buiten persen, vormen een extra risicofactor. En talen die meer inhaleren, naar binnen praten, zijn veiliger.

U snapt direct het verschil, als je het Fries vergelijkt met het Nedersaksisch. De Friezen hebben veel achternamen op –stra en –sma. Paulusma, Straatsma, Veenstra. De aerosolen spatten naar buiten. Maar dat is bij het Saksisch heel anders. Wij inhaleren ‘t. Mensink, Evink, Wilmink. We zuigen de lucht van buiten naar binnen. We gaan daarin zo ver dat we zelfs aan het einde van een zin alles inslikken. En waar een Hollander het woord ‘inslikken’ drie lettergrepen heeft, blijft het bij ons Nedersaksen beperkt tot twee lettergrepen, die grotendeels in de neus blijven hangen. Veiligheid ten top.

Denk niet dat ik het allemaal zelf verzin. Er is onderzoek naar gedaan. CBS News bracht een test naar buiten uit Japan. Een onderzoek van vier vrouwen en vier mannen die fragmenten van drie muziekstukken in een laboratorium hebben gezongen. Ze hebben eerst een populair Japans kinderlied ten gehore gebracht. En daarna een Duits lied: Beethovens ‘Alle Menschen werden Bruder’ en daarna in het Italiaans La Traviata van Verdi. Het zingen van de Duitse klassieker was goed voor 1302 aerosolen per minuut, het Italiaans telde 1166 deeltjes en het Japanse lied slechts 580 deeltjes per minuut. Dat komt, zo zegt de nieuwszender, door de zachtere medeklinkers van de Japanse taal. Dat houdt meer druppels binnen. De Saksische taal en de Japanse taal trekken in dezen samen op.

Ik sprak er pas over met iemand uit Rijssen. We hadden elkaar aan de lijn als voorbereiding voor een kerkdienst in het dialect. Ik vroeg aan de man of alle onderdelen in het Nedersaksisch waren: de schriftlezing door de lector, de liederen door de voorzangers en het openingswoordje door de ouderling van dienst. De man zei tegen me: ‘Maak u geen zorgen dominee, alles gaat bij ons in de streektaal. Zelfs de organist speelt in het dialect’. Ik zei: ‘Gelukkig maar, dan is het een veilige dienst’.