Foto: Vijf generaties van kerkleiders in beeld, v.l.n.r. dr. Karel Blei (1987-1997), dr. Bas Plaisier (1997-2008), dr. Arjan Plaisier (2008-2016), dr. René de Reuver (2016-2025) en dr. Kees van Ekris (vanaf 2025)

Vijf generaties leiderschap in de kerk 

Onlangs sprak ik (Klaas van der Kamp) met dr. Karel Blei. Karel Blei was van 1987 tot 1997 secretaris-generaal van de Nederlandse Hervormde Kerk. Hij was de officiële vertegenwoordiger in 1992, toen ik werd bevestigd als scriba van de Provinciale Kerkvergadering van de Nederlandse Hervormde Kerk in Overijssel en Flevoland. Dat was in de hervormde kerk van Berkum. Ik had op 8 augustus 2025 contact met hem gezocht om te spreken over het contact dat hij in zijn werk heeft gehad met dr. Henk Vreekamp. Ik hoop te zijner tijd met een biografie of dissertatie te komen over zijn werk. 

Vanzelfsprekend was er in de marges van het interview ruimte om ervaringen in bredere zin uit te wisselen. Over het plekje waar Karel Blei woont in Haarlem. Hij is daar in 1970 gekomen als predikant en was er gemeentepredikant tot 1987. Daarvoor diende hij de gemeenten Austerlitz (1960-1965) en Vlaardingen (1965-1970). En daarna werd hij secretaris-generaal van de Nederlandse Hervormde Kerk. Hij heeft in die laatste periode Henk Vreekamp beter leren kennen; een contact dat al begint in het midden van de jaren tachtig toen ze beide zitting hadden in de synode. 

Karel Blei was één van de laatste secretarissen-generaal van de kerk. Bas Plaisier was aanvankelijk ook nog secretaris-generaal, maar de functie mocht niet onder die naam meegaan in de fusie met de gereformeerden en de lutheranen. Dat was te centraal geformuleerd. Bas Plaisier maakte mee dat de benaming veranderde van 'secretaris-generaal' naar 'scriba'. Trouwens ook bij organen als de Raad van Kerken in Nederland spreekt men tegenwoordig liever niet over 'secretaris-generaal', maar over 'algemeen secretaris'. 

Karel Blei is geboren in 1932 en is heel zijn leven actief blijven schrijven. De Protestantse Kerk geeft op de eigen website een typering van Blei, waarin vooral zijn apostolaire benadering van theologie wordt genoemd. Hij werkt op dit moment aan biografie over Henk Berkhof, de Leidse hoogleraar die onder meer veel heeft betekend voor de oecumene. Karel Blei heeft in het kader van zijn onderzoek (dat zal verschijnen in de reeks Leidse Lezingen) onder meer enkele dagen Lemele bezocht, waar Berkhof als jong theoloog gemeentepredikant is geweest. Karel kreeg er inzage in de notulen en in diverse preken en kon zo het beeld aanvullen dat hij van Henk Berkhof heeft.

Die periode in Lemele valt samen met de oorlogstijd, een boeiende periode waarin Henk Berkhof duidelijk positie koos. Hij onderhield contacten met Duitse collegae over de grens, sprak zich uit over de positie van de Joden, werd na een vlammende preek opgepakt, gevangengezet in Enschede, kreeg tijdens een transport naar de Scheveningse gevangenis te maken met een auto-ongeluk, belandde in het ziekenhuis in Amersfoort en is uiteindelijk toch weer teruggekeerd in Lemele. Karel hoopt over enkele maanden de publicatie af te ronden, die waarschijnlijk gepresenteerd gaat worden in de Kloosterkerk in Den Haag, waar Berkhof ook zijn voetsporen heeft gezet. 

Tijdens de ontmoeting in Haarlem vertelde Karel Blei dat hij het afscheid van dr. René de Reuver op 3 juli heeft bijgewoond. Dat was in Utrecht. Daar is een bijzondere foto geschoten, met vijf kerkleiders van de Nederlandse Hervormde Kerk en de Protestantse Kerk op één plaatje vereeuwigd. Karel Blei stemde in met publicatie van de foto's. 

Foto onder: Karel Blei informeel thuis