Op de handen zien…

 

‘Biddag voor Gewas en Arbeid’, dat staat in mijn agenda voor 10 maart aanstaande. Ik moest denken aan die van 2020, toen op 11 maart. Het was de laatste min of meer ‘gewone’ dienst die ik leidde, in Vinkenbuurt. Een dag daarna kondigde minister-president Mark Rutte een intelligente lockdown af met onder meer allerlei gevolgen voor het kerkelijk leven. Nog steeds is de situatie niet genormaliseerd. Als we al een keer helemaal teruggaan naar ‘het oude normaal’. De biddag van 2021 is heel anders dan die van 2020. Het wordt in de gemeente die ik mag dienen een digitale uitzending met niet meer dan vijf mensen in de kerk.

 

Geschiedenis

Ik roep de geschiedenis van de biddag in herinnering. In een ver verleden waren de biddagen anders dan die van vandaag de dag. In de zestiende eeuw werden ze vooral gehouden bij natuurrampen. Men denke aan mislukte oogst, watersnood en epidemie. In de zeventiende eeuw werden de dagen ook wel naar aanleiding van politieke en militaire gebeurtenissen belegd. De ‘Dag van Nationaal Gebed’ van 18 maart 2020, een kleine week na de invoering van de intelligente lockdown, had iets van de zestiende-eeuwse biddagen vanwege natuurrampen.

Men zag de catastrofes ooit wel als straffen van Godswege, die tot verootmoediging moesten leiden. Zo kennen we de biddag tegenwoordig niet meer. In de brochure ‘Coronacrisis, een duiding’, een uitgave van de Gereformeerde Bond, wijst dr. Ad Prosman op het verhaal in Lucas 13: 1-5 over de achttien mensen die omkwamen toen de toren van Siloam op hen viel. Jezus zei naar aanleiding daarvan dat er geen sprake van straf van Godswege was. De auteur ontkent niet dat in de bijbel nogal eens een direct verband gelegd wordt tussen ramp en straf, maar de hoofdlijn van zijn betoog is dat je erg moet uitkijken om dat verband nu ‘1 op 1’ te leggen. Dat staat in ieder geval zo niet in de bijbel.

Inderdaad: in een ver verleden waren de biddagen anders dan die van vandaag de dag. We staan tegenwoordig meer in de traditie van de algemene Overijsselse biddag die in de loop van de achttiende eeuw tot ontwikkeling kwam en een wijdverbreid kerkelijk gebruik werd, vooral op het platteland. Er kwam in de loop der tijden ook een verbreding van ‘gewas’ naar ‘gewas en arbeid’ en de laatste tijd zien we dat thema’s als klimaatbeleid, duurzaamheid, armoede en dergelijke in het programma een plaats krijgen. Daarmee wordt de kant ‘werk’ in de tweeslag van ‘bid en werk’ meer dan ooit onder de aandacht gebracht.

 

Kwetsbaarheid

‘Biddag voor Gewas en Arbeid’, die wordt dit jaar anders gehouden dan we gewend waren. Maar misschien komt de kern ervan wel beter dan voorheen het geval was aan het licht. Wij leven in een wereld waarin ‘maakbaarheid’ het devies is. Wij hebben heel wat in onze mars. Maar de coronacrisis heeft ons er van doordrongen dat we ook kwetsbare mensen zijn. Wij hebben niet alles in de hand.

Over ‘hand’ gesproken. Wij moeten de Here God op de handen zien. ‘Op de handen zien’ is een uitdrukking uit een van de zogenaamde apocriefe boeken, Jezus Sirach. In die tijd – meer dan tweeduizend jaar geleden – betekende de uitdrukking: ‘bidden’. Ik moest denken aan Psalm 123:

 

Naar u sla ik mijn ogen op,

naar u die in de hemel troont,

zoals de ogen van een slaaf

de hand van zijn heer volgen,

en de ogen van een slavin

de hand van haar meesteres,

zo volgen onze ogen

de Heer, onze God,

tot hij ons genadig wil zijn.

 

Kinderen

En dan te bedenken dat wij niet tot de Here God staan in de verhouding van slaven tot een Heer of van slavinnen tot een meesteres. De apostel Paulus schrijft ergens: ‘U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen te zijn, en om hem te kunnen aanroepen met ‘Abba, Vader’. Zal onze Vader in de hemel ons niet geven wat wij nodig hebben? Jezus heeft eens gezegd: ‘Is er iemand onder jullie die zijn kind, als het om een brood vraagt, een steen zou geven? Of een slang, als het om een vis vraagt? Als jullie dus, ook al zijn jullie slecht, je kinderen al goede gaven schenken, hoeveel te meer zal jullie Vader in de hemel dan het goede geven aan wie hem daarom vragen.’ In dat vertrouwen houden wij de ‘Biddag voor Gewas en Arbeid’.

dr. Jan Dirk Wassenaar