ISK presenteert bundel Psalmen Anders
Ds. Marco Batenburg, preses van de synode van de Protestantse Kerk, was één van de mensen die zaterdag 14 mei symbolisch een exemplaar ontving van de bundel ‘Psalmen anders’. De Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK) bracht een bundel naar voren met zo’n honderd nieuwe bewerkingen van de Psalmen. De teksten en melodieën moeten worden gezien als een aanvulling op het Liedboek dat in 2013 verscheen en acht kerken werd aangeboden, onder meer de PKN, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Nederlandse Gereformeerde Kerken en de Doopsgezinden.
De secretaris van het ISK, ds. Klaas Holwerda, en de voorzitter van het project ‘Psalmen Anders’, ds. Roel Bosch, legden uit waarom er dichters en componisten zijn gevraagd om op eigentijdse wijze Psalmen opnieuw uit te brengen. Bij de presentatie van de jongste editie van het liedboek in 2013 werd nog gebruik gemaakt van de oude toonzettingen en teksten van Psalmen, die kort na de Tweede Wereldoorlog werden geschreven. Martinus Nijhoff was daarvan een initiatiefnemer.
De Psalmen waren qua tekstopbouw kind van hun tijd. Alle 150 teksten kenden een opbouw met diverse strofen. In de praktijk kwam het er op neer dat de gemeente slechts een beperkt aantal coupletten is gaan zingen en tweederde van de bundel als zodanig wordt zelden een plek in de liturgie gegeven. Viereneenhalve eeuw veranderde er weinig, hoewel het de intentie was van de reformatoren om de gemeente de hele bundel te laten zingen.
Psalmen Anders doet een poging om in taal van tegenwoordig de hele inborst van de Psalm recht te doen. Men is gedwongen daarbij keuzes te maken. Luther gaf ook al blijk van interpretaties. Hij bracht zeven Psalmen uit, waaronder psalm 46: ‘Een vaste burcht is onze God’. Daarin komt de beruchte zin voor ‘Delf vrouw en kinder het graf’. Een tekst die velen moeilijk over hun lippen krijgen en die in de grondtekst niet voorkomt.
De goed gevulde Nicolaaskerk in Utrecht kon zich zaterdag oefenen in verschillende nummers uit de nieuwe bundel. Bijna actualistisch is de tekst van Psalm 93b: 1: ‘Het ijs dat smelt, het water stijgt, de dijken breken. God, kom aan’. En even verder: ‘Gij dijk van een God, grens aan de zee’. Een tekst van Dieuwke Parlevliet. Teksten zijn direct ontleent aan een Psalm en verraden tegelijk vrijheid. ‘Tegen David aanpraten’, noemde Willem Barnard die stijlfiguur.
Psalm 135a kreeg een melodie uit Taiwan. De vlotte toonzetting en de beperkte terugkeer van enkele tonen geven een geluid waarmee de zanger zich op een markt of een kerk in Taiwan waant. ‘Halleloeja, u alle eer’, klinkt het.
Psalm 11a heeft een tekst gekregen waarin de naam van God amper expliciet klinkt, en toch is hij aanwezig. Expliciet komt hij aan de orde in het refrein: ‘En als jij me niet bereiken kunt: Maak je maar geen zorgen / En als jij me niet meer vinden kunt: Ik houd mij niet verborgen / voor degene die mij ziet zoals ik ben, en die elke vezel kent. Vandaag ben ik thuis bij Ik Ben’.
Psalm 115a is een psalm berijmd door Erik Idema, bedoeld voor jongvolwassenen. Het gaat over de onzichtbaarheid van God. ‘En met zijn ogen ziet hij niet / wanneer jij pijn hebt en verdriet. / Hij heeft een neus, toch ruikt hij niets, / Een wassen neus noem je zoiets.
Het boek komt binnenkort in de boekhandel. De eenstemmige gemeentebundel kost 19,90 euro. Nu al werden symbolisch eerste exemplaren uitgereikt door de voorzitter van het ISK, ds. Gert Landman.
Foto's:
Boven ds. Roel Bosch, dichter en voorzitter van de redactie die de nieuwe bundel uitbrengt
Onder ds. Marco Batenburg links, in een Gouda's onderonsje, kreeg een symbolisch exemplaar
