Foto: Ds. Margo Jonker vertelt tijdens het inspiratiefestival op Terschelling over de Lutherse Wereldassemblee in Krakau
Assemblee van de Lutherse Wereldfederatie
- door ds. Margo Jonker -
In Krakau heeft de Assemblee van de Lutherse Wereldfederatie plaatsgevonden. Er waren verschillende voorprogramma’s. Zowel voor de verschillende continenten, als voor jongeren, vrouwen en mannen. Als die ‘pre-assembly’s’ hebben boodschappen gestuurd om het gesprek te helpen op de grote assemblee in Krakau.
Het thema van de Assemblee is ‘One Body, One Spirit, One Hope. De Assemblee vond plaats van 13 tot 19 september. Op de Assemblee kunnen alle lidkerken, die op alle continenten van de wereld te vinden zijn, hun aandachtspunten inbrengen. De onderwerpen zijn heel divers, want de wereldkerk is heel divers, zowel qua geloofsbeleving, inhoud, onderwerpen die van belang zijn, alsook verschil in omgang met allerlei menselijke en politieke onderwerpen. Dat er toch met elkaar wordt gesproken, uitgewisseld, nagedacht en gekeken wordt naar nieuwe standpunten om dienstbaar te kunnen zijn in en aan de wereld is een hoopvol gebeuren. En dat de kerk dat gesprek wereldwijd aangaat is van belang voor de hele wereld.
Vanuit de Protestantse Kerk van Nederland, waaronder de Lutherse gemeenten vallen, zijn 5 gedelegeerden gestuurd: Scriba René de Reuver, Ds. Karin ten Broeke, Joren Reichel als afvaardiging van de jongeren, ds. Andreas Wöhle en ds. Margo Jonker
Dag 0 – Reisdag op weg naar Krakau
Margo Jonker op weg naar de wereldassemblee van de Lutherse Wereldfederatie in Krakau.
Op de assemblee zullen 800 mensen uit de hele wereld een week lang samenkomen. Een vergadering die zich richt op verbinding en die wil leren van en ruimte geven aan verschillen, vanuit het geloofsthema 'One Body, One Spirit, One Hope'.
Mijn reis gaat via Berlijn. Ik heb de tijd om de Versöhnungskirche te bezoeken. Voor die kapel aan de Berlijnse muur, staat dit beeldje. Het beeldje staat ook in Coventry en Hiroshima. Verzoening. Nog steeds zo nodig in de wereld. Het beeld is klein. Maar krachtig van uitdrukking. Het laat mij zien dat verzoening vraagt om elkaar als mens te zien en te omringen. Het is een buigen naar een ander mens. Op de knieën. Menselijkheid.
Een mooi beeld voor de wereld op weg naar de assemblee in Krakau.
Dag 1 van de Assembly
De openingsviering van de assemblee was een feest. Muziek die voor mij gedeeltelijk bekend was. Natuurlijk zongen we 'een vaste burcht' , maar ook het kyrie van Iona en een prachtig Afrikaans lied. Het thema 'one body' voelde ik wel in deze viering. De verkondiging van Danielle Dokman uit Suriname was krachtig en stimulerend.
Op het tweede deel van de dag was de vergadering met aanbevelingen van jongeren, vrouwen, mannen en vanuit de verschillende continenten. Aanbevelingen die te maken hebben met het gesprek tussen de generaties, gesprekken over vrede, rechten voor vrouwen en jongeren, delen van zorgen over secularisatie, armoede, corruptie en mentale gezondheid. En vanuit de vergadering werd aandacht gevraagd voor de lhbtqi gemeenschap.
800 mensen die achtereenvolgens het geloof delen en de belangrijke kwesties in de wereld op de agenda zetten en dat in vormen van actie willen omzetten. 'One Hope' zit hierin, dat dit nu nog in kleine groep aan de orde is. Maar de leden nemen deze discussie mee tot in alle uithoeken van de wereld!
Dat 800 mensen ook een grote groep is werd duidelijk toen het brandalarm afging en iedereen naar buiten moest. Gelukkig bleef het daarbij. Het gaf gelegenheid om mensen te ontmoeten in de warme zon.
Dag 2 van de Assembly
Een spannende dag was het eigenlijk wel vandaag op de assemblee. Er waren veel lezingen en gesprekken. O.a. een lezing van Tomàš Halík. Morgen meer daarover.
De Surinaamse predikant Danielle Dokman schreef in een stuk over 'Sulas'. Een sula is een plaats in het regenwoud waar snelle en zware waterstromen botsen tegen rotsen en ongelijke bodem. Het is een prachtige en tegelijkertijd gevaarlijke plaats.
Nu wil ik de assemblee niet gevaarlijk noemen. Maar het is wel een plek waar verschillende stromen bij elkaar komen en dat kan spannend zijn.
Vandaag zag ik dat. Want waar mensen van over de hele wereld bij elkaar zijn, en elkaar willen spreken over belangrijke onderwerpen, daar worden verschillen ook zichtbaar.
Ik noem er een paar. Allereerst dat de Westerse landen en hun kerken het een en ander te doen staat in hun verhouding tot b.v. de Afrikaanse. Dat iedereen het belangrijk vindt dat jongeren meedoen, maar hen verantwoordelijk geven in de kerk is lang niet altijd vanzelfsprekend. Dat er nog een weg te gaan is naar gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen. En dat het ook op een assemblee met veel ruimte en inbreng nog best moeilijk is om het gesprek over de lhbtqi gemeenschap goed en open te voeren. De verschillen kunnen groot zijn in geloof en leven.
Ik denk op die momenten aan die sula's. Want het is mooi om met elkaar in gesprek te zijn. Als deze assemblee er niet zou zijn, zouden deze belangrijke onderwerpen nog minder besproken worden. Maar het is tegelijkertijd spannend, onoverzichtelijk water, met tegen elkaar botsende gedachten.
Dag 3 van de Assembly
Het is een vreselijke plek, Auschwitz. Het grootste concentratiekamp van Nazi Duitsland. Meer dan een miljoen Joden zijn er vermoord in de Tweede Wereldoorlog. En duizenden anderen.
Alle deelnemers van de assemblee van de Lutherse Wereldfederatie gingen daar vandaag heen. Een schokkend en aangrijpend bezoek.
Ik moest de hele tijd kijken naar de straat waarop ik liep. En denken aan allen die daar ook gelopen hebben. De voeten die daar ook gingen.
'Those who not remember the past are condemned to repeat it' staat ergens in Auschwitz geschreven. Ter herinnering plaatste de LWF vandaag bloemen in het kamp.
De groepen van de LWF gingen allen de lange gang over dat verschrikkelijke en immens grote vernietigingskamp. En daar was aan het eind door de LWF ruimte ingericht voor een klein ritueel - met stilte, een te lezen psalm en licht. En een gezongen 'kyrie eleison'. De bede die ons in het hart is gelegd voor als er geen woorden zijn.
'One Body', zo sprak Tomáš Halík, wordt gevormd samen met alle mensen en alle leven op aarde. En die schepping is en blijft gaande.
En hij vertelde van Rabbi Pinchas, die aan zijn leerlingen vroeg wanneer de nacht eindigt en de dag begint. De eerste antwoordde: 'Als er genoeg licht is om een schaap van een hond te onderscheiden.' En een ander zei: 'Wanneer je een moerbeiboom van een vijgenboom kunt onderscheiden'. 'Het is dat moment', antwoordde Rabbi Pinchas, 'wanneer we in het gezicht van een ander onze zuster of broeder zien. Tot dat moment is het nacht.'
Dag 4 van de Assembly
Twee vieringen per dag zijn er op de Assemblee in Krakau. De klarinet en de saxofoon spelen bij toerbeurt de solo's in de vieringen. Alle vieringen staan in direct verband met wat de dag er voor of de dag die komt aan de orde is. Verbonden met het thema van de Assemblee 'One Body, One Spirit, One Hope'.
Vieringen met zorgvuldig gekozen lezingen, intense gebeden, en verbeelding met gebaar en beweging.
De uitbundigheid en vreugde van het samenzijn komen tot uiting, evenals de zorgen om de schepping en de schokkende ervaring van het bezoek aan Auschwitz. Alles neergelegd voor God.
Omdat de hele wereld aanwezig is op de Assemblee zingen we liederen uit de hele wereld. Een Hongaars lied dat bijna klezmer is, een Indiaas lied als responsie, dat mijn mede koorlid Elisabeth uit India herkende. En liederen uit Hongarije, Polen, Afrika, Argentinië, Palestina. Met alle klanken en ritmes die er bij horen.
En alles gespeeld met piano, orgel, fluit, drum, trom, tamboerijn en drumstel. Steeds anders. Steeds zorgvuldig geplaatst en gemusiceerd.
Het is voor het eerst dat ik het karakteristieke Lutherlied 'Een vaste burcht' in vier talen zing met begeleiding van piano en drumstel, met 800 Lutheranen uit de hele wereld.
Het is mooi om mee te zingen in het assembleekoor. Zingen is verbindend. Je bouwt een band op met de andere koorleden. En het is waardevol om mee te werken aan inspirerende vieringen.
Het hele dikke vieringenboek (meer dan 200 bladzijden), neem ik mee naar huis. Het zal zeker een inspiratiebron zijn voor onze Nederlandse Lutherse Gemeente in Zwolle.
Dag 5 van de Assembly
Het was vroeg op. Om 7.00 uur vertrok ik met de bus naar Golasowice, een klein dorpje in de buurt van de grens met Oekraïne en Tsjechië. 30 Poolse en Tsjechische Lutherse kerken kregen mensen te gast van de assemblee.
Onze bus ging dus naar het kerkje van Golasowice. Een hartelijke ontvangst in een volle kerk met veel kinderen. Een klein meisje ontving de heilige doop. De tekst in de viering: 'Let not your heart be troubled, neither let it be afraid. Peace I leave with you, my peace I give unto you'. Na de viering werden we in het gemeentecentrum naast de kerk ontvangen voor een heerlijke diner.
Daar vertelde de pastor over hun gemeente. Groot, betrokken, energiek. En op de vraag naar de impact van de oorlog met Oekraïne vertelde hij van die nacht in februari 2022, om 5.00 uur - het moment dat hij hoorde dat de oorlog begonnen was.
Meteen waren er vluchtelingen geweest. En meteen hadden ze actie ondernomen. Ze hadden gedacht een huis te kunnen betalen voor 5 vluchtelingen. Maar uiteindelijk hadden ze voor 70 vluchtelingen huizen kunnen huren. 'Maar' zei de pastor, 'we noemen ze geen vluchtelingen maar gasten. Ze werken hier als ze kunnen en de taal eigen zijn. We geven taallessen.
De Lutherse Werelfederatie heeft o.a. middelen voor die taallessen beschikbaar gesteld. Na de coronatijd was het goed om als gemeente weer een doel te hebben, samen huizen klaarmaken en handen uit de mouwen steken. De gasten hebben onze gemeente geholpen om weer gemeente te kunnen zijn.'
Iets van die gastvrijheid ervoeren wij daar ook.
En ook die woorden die in het kerkje klonken: 'My peace I give unto you.'
Dat die vrede toch in de harten van alle mensen op de hele wereld mag neerdalen.
Dag 6 van de Assembly
Er moet een heldere boodschap geschreven worden op de Assemblee van de Lutherse Werelfederatie. De hele week zijn er lezingen rondom het thema 'One Body, One Spirit, One Hope' En er zijn georganiseerde gesprekken en ontmoetingen in de wandelgangen om de gedachten over dat thema te verdiepen.
Het bezoek aan Auschwitz hoorde daar ook bij - de diepe wonden die in het leven zijn geslagen. Wat een geestkracht is nodig om met die blijvende pijn verder te gaan. En hoe kun je temidden van de puinhopen van het bestaan hoop houden.
De Assemblee is voorbereid in alle continenten. Er zijn aparte Assemblee's geweest voor vrouwen, mannen en jeugd.
De Lutherse Werelfederatie wil met hulp van de Assemblee, dus met hulp van alle kerken uit alle werelddelen, een programma voor de komende 7 jaar maken. Dat programma wordt geformuleerd op deze Assemblee.
Daarom wordt er een boodschap geschreven, zullen er besluiten genomen worden en publieke stellingnames geformuleerd. In de komende jaren zal dat uitgewerkt worden in tal van acties, publicaties en aandachtsgebieden.
Het proces zal pas op de laatste dag worden afgerond. Dus best spannend. De gedelegeerden van de kerken mogen stemmen. Op de foto's is daar iets van te zien.
Bijzonder dat het programma van de Lutherse Wereldkerk zo tot stand komt. Een programma dat van waarde is voor plaatselijke kerken op heel de wereld. En dat mensen op heel de wereld met elkaar verbindt. ''One Body, One Spirit, One Hope '.
Dag 7 - Na de laatste dag op de assemblee
De Assemblee is dinsdag afgerond. Vanuit Krakau ben ik naar huis gereisd vol van internationale indrukken.
De Assemblee heeft toegewerkt naar een assembleeboodschap. Het strakke programma met vieringen, lezingen, discussies en ontmoetingen waren daarvoor bedoeld.
Wat mij opvalt in de assemblee is dat je leert te kijken over grenzen heen. Ik zag iets van de geloofsbeleving in de Lutherse kerk van Japan, van wat jongeren te verdragen hebben in Zuid Amerika, van hoe oorspronkelijke bewoners van Amerika, de Indianen, en van Scandinavië, de Sami, zich bewegen in kerk en maatschappij. Ik hoorde van het werk dat Afrikaanse kerken doen voor vluchtelingen en slachtoffers van geweld. En ook hoe de Poolse kerk omgaat met vluchtelingen uit Oekraïne.
De diversiteit is zichtbaar op de Assemblee. Daarin is de verscheurde hedendaagse werkelijkheid te zien. En toch wordt op de Assemblee en overal op de wereld gevierd dat alle mensen kinderen van God zijn. En dat ieder mens zich telkens kan omkeren naar goedheid die in God ligt en er voor allen is, van uit het geloof 'One Body, One Spirit, One Hope '.
Die woorden ervaar ik soms als groot. Tegelijkertijd vind ik het belangrijk dat ze als een soort mantra in mijn hoofd en hart klinken en mijn doen en laten leiden.
Dat vraagt wel wat kracht. En daarom is het fijn dat de kerk er is. En te weten dat mensen overal op de wereld vanuit bronnen van liefde en vrede werken.
En zo ga ik geïnspireerd verder in Nederland, in Zwolle, in het Lutherse kerkje aan de Koestraat, temidden van de mensen - een plaats die zich verbonden mag weten met kerken, met mensen op de hele wereld.
One body, One Spirit, One Hope
