Nederland voorop met herbestemming kerkgebouwen

Nederland telt in totaal 7110 kerkelijke gebouwen, dat is 0,1 procent van de in totaal 10 miljoen gebouwen. Overijssel maakt met 515 kerkgebouwen en Flevoland met 115 kerkgebouwen deel uit van de lijst. In Overijssel zijn 414 kerkgebouwen in religieus gebruik; in Flevoland zijn dat 97 gebouwen.

Dat blijkt uit een inventarisatie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gepubliceerd in het magazine ‘Met Hart & Ziel’. Het blad geeft een overzicht van de inzet van kerkgebouwen. De Nederlandse overheid heeft daar eerder de actie ‘kerkenvisie’ voor ontwikkeld, waarbij burgerlijke gemeenten geld krijgen om de kerkgebouwen in de burgerlijke gemeente te inventariseren en maximaal te helpen inzetten. In Overijssel maakt 84 procent gebruik van deze regeling (na Zeeland de hoogst scorende provincie) in Flevoland 33 procent (de laagst scorende provincie).

Van de 7110 kerkgebouwen zijn er op dit moment 5289 in gebruik voor religieuze doeleinden; 40 procent is protestants en 25 procent rooms-katholiek. Zo’n 1530 kerkgebouwen vonden al een herbestemming, daarvan is 70 procent protestants en 25 procent rooms-katholiek. Zo’n 295 kerkgebouwen zijn in transitie en nog eens 1700 kerkgebouwen – zo is de verwachting van Colliers international – zullen tot 2030 van functie veranderen.

Het blad wil het publieke gebruik van kerkgebouwen stimuleren. Men somt de voordelen van een kerkenvisie op. Voor kerken zijn dat: het leren kennen van elkaar, het weet hebben van elkaars problemen en oplossingen en het tijd vinden om naar oplossingen toe te werken. Voor burgerlijke gemeenten zijn de voordelen: beter zicht krijgen op de gebouwen, het koppelen van kerkgebouwen aan concrete doelen en het voorkomen van ad-hoc beslissingen. Ook burgers hebben baat bij kerkenvisies: je staat minder voor verrassingen, je kan kennis en ervaring inbrengen en je bent meer betrokken bij je eigen leefomgeving.

Het blad geeft een interessant Europees doorkijkje. Het blijkt dat diverse vertegenwoordigers uit het buitenland naar Nederland komen om zich te spiegelen in de vergaande ervaringen die in Nederland zijn opgebouwd met het werken aan kerkenvisies en het herinzetten van kerkgebouwen. Qua aanwezigheid van kerkelijke gebouwen behoort Nederland met 7110 gebouwen tot de middenmoot in Europa. Italië spant de kroon en heeft zo’n 100.000 kerken; gevolgd door Frankrijk met meer dan 50.000 exemplaren, Duitsland iets minder dan 50.000 en Spanje met een kleine 30.000. Nederland heeft er altijd nog beduidend meer dan landen als Finland (ruim 1000), Denemarken (zo’n 2300) en Ierland zo’n 2500).

Foto: De publicatie van de overheid is rijk geïllustreerd; dit plaatje van een joodse bruiloft laat zien dat men bij religieuze gebouwen niet alleen aan christelijke moet denken, maar ook aan die van minderheden zoals de joodse en de islamitische.