Foto: James Kennedy over de verklaring van Schuman
Vrede en veiligheid weer centraal op Europese agenda
De negende mei is een bijzondere datum. Sinds 1985 is het Europadag voor Europeanen. En die dag valt samen met de dag waarop de Russen hun overwinning op de Duitse nazi's vieren in de tweede wereldoorlog. Zelden zal het verschil qua viering zo sterk zijn gevoeld als dit jaar 2025. In Utrecht organiseerde het Comité Europadag Utrecht een bezinning over het thema Vrede en Veiligheid.
Het was de Europees gerichte Robert Schuman die in 1950 een korte verklaring uitbracht waarin hij Europa opriep kleine stapjes voorwaarts te maken naar meer eenheid. Prof. dr. James Kennedy benoemde het belang van zijn tekst. Schuman zette in op industriële samenwerking. Als je samenwerkt ga je elkaar vertrouwen, was zijn redenering. Hij zette in op kolen en staal. Na die eerste oefeningen zette het Europese ideaal zich door. Nu is er jaarlijks gelegenheid op Europadag de samenwerking tegen het licht te houden. In Utrecht stond die bezinning in het teken van de veiligheid en diverse vertegenwoordigers van wetenschappelijke bureaus van politieke partijen gaven hun visie. Ook enkele academici en analisten kwamen aan het woord.
Sjeng Scheien pleitte voor het loslaten van cliché’s over Rusland. Politici in de lijn van Navo-baas Rutten schetsen eenzijdige beelden van de Russen. Dat is gevaarlijk en biedt voeding aan verdere escalatie. De elites in Rusland zijn toch al gefrustreerd doordat ze hun speeltjes zijn kwijtgeraakt van boten en paleizen. Beter is het aansluiting te zoeken bij de generatie van 40- en 50-jarigen. Dat zijn weliswaar technocraten met weinig idealisme. Maar ze zitten niet vol wrok zoals de generatie om Poetin heen.
Scheien ontmaskerde diverse eenzijdige berichten. Zo is het verhaal over de Russische oorlogsinspanningen overtrokken. In dollars berekend investeert Rusland ongeveer een derde in wapens van wat de EU op dit moment investeert. Rusland kiest weliswaar voor zware wapens, maar dat is voor 85 procent het recyclen van materiaal uit de Sovjet-periode. Het is de vraag of ze dergelijke inspanningen kunnen blijven leveren. De liquiditeit van Rusland ligt op tien procent van wat bijvoorbeeld een pensioenfonds als het ABP heeft verzameld.
Er is alle reden om te de-escaleren, meent Scheien. Ten onrechte wordt er een beeld geschetst van Rusland als een geïsoleerde grootmacht. Rusland heeft altijd al een venster op Europa gehad. Dat was al zo in de Middeleeuwen, in de tijd van de Hanze, waar ook Russische steden deel van uit maakten.
In de negentiende eeuw hoorde Rusland bij de ontwikkelde grootmachten. Rusland had duizenden vrouwen op het gymnasium in de tijd dat er in Nederland maar dertig vrouwen deze studierichting volgden. Rusland was veel terughoudender met het uitvoeren van de doodstraf dan bijvoorbeeld een land als Frankrijk of de Verenigde Staten.
Vanuit de politieke hoek sprak onder meer drs. Johannes de Jong als directeur van Sallux, de politieke denktank van de Europese Christelijke Politieke Partij. Hij pleitte voor een eenduidiger gezamenlijke buitenlandse politiek van de EU. Dr. Trineke Palm, directeur van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie pleitte voor versterking van de EU als veiligheidsgemeenschap. Dat vraagt om investering in vertrouwen, in verantwoordelijkheid en in een rechtsorde van gerechtigheid.
Foto: Johannes de Jong
