Foto: rechts de secretaris-generaal Frank-Dieter Fischbach, daarnaast zijn secretaresse en de afgevaardigde vanuit de Baptisten tijdens de bespreking van de Charta (archieffoto)
Charta Oecumenica in Rome getekend
De vernieuwde Charta Oecumenica, waarin de Europese kerken hun gezamenlijke focus onder woorden brengen, wordt 5 november 2025 ondertekend in Rome. Paus Leo XIV zal op 6 november afgevaardigden van de Europese Kerkenconferentie en de Europese Bisschoppenconferentie CCEE in audiëntie ontvangen.
Dat hebben de deelnemende organisaties bekend gemaakt. Aanvankelijk was het de bedoeling om de teksten op 27 april in Vilnius in Litouwen te ondertekenen. Deze bijeenkomst met de daarbij behorende feestelijkheden moest worden afgelast, toen bekend werd dat paus Fransiscus was overleden en juist op deze dag werd begraven.
De Charta Oecumenica zou je een grondleggend document kunnen noemen voor de samenwerking van kerken in Europa. De samenwerkende protestantse, orthodoxe en anglicaanse kerken enerzijds (CEC) en de rooms-katholieke kerk (CCEE, Consilium Eonferentiarum Episcoporum Europae) hebben de tekst in 2001 vastgesteld in Sibiu (Roemenië). Na bijna 25 jaar is er behoefte aan een update en het is de bedoeling dat die tekst wordt vastgesteld en ondertekend in 2025, eventueel iets later.
Er zijn enkele opvallende wijzigingen ten opzichte van de tekst uit 2001. Het onderdeel over de vrede is uitgebouwd (er was in 2001 nog geen oorlog in Oekraïne), nieuwe thema’s als kunstmatige intelligentie zijn toegevoegd en de verhouding tot jodendom, islam en andere religies is nader verwoord. De oecumenische ambities tussen kerken onderling zijn verder aangescherpt. Men wil explicieter stappen maken in de samenwerking en de liturgische verbondenheid is explicieter gemaakt.
‘Ik had als jongere niet zulke grote verwachtingen van de oecumene’, zei één van de leden van de Gezamenlijke Commissie, ‘maar nu ik met de tekst bezig geweest ben, zie ik hoeveel er bereikt is in 25 jaar en ben ik enthousiast over een actuele update’.
In het eerste deel van de Charta waar de oecumene expliciet als doelstelling naar voren komt, zijn begrippen uitgewerkt als ‘koinonia’ en ‘kerygma’. Als inzet is geformuleerd: ‘We zullen onze uiterste best doen om de problemen van de verdeeldheid te overstijgen waardoor kerken nog steeds gescheiden worden’.
Over het verlangen Europa op te bouwen staat er onder meer: ‘De kerken ondersteunen de integratie van het Europese continent. Zonder gemeenschappelijke waarden kan er geen eenheid zijn. We zijn er van overtuigd dat het spirituele erfgoed van het christendom een krachtige bron van inspiratie en verrijking van Europa biedt’.
Over het jodendom is onder meer de zin opgenomen: ‘Het Joodse volk is nooit vervangen door de kerk, de hebreeuwse bijbel is nooit aan de kant geschoven door het nieuwe testament, en het eerste verbond is niet vervangen door een nieuw verbond. Ze zijn niet vervangen, maar vervuld’.
Over vrede zegt de tekst: ‘We bevestigen dat oorlog de menselijkheid verloren laat gaan’.
En over nieuwe techniek en digitalisering staat er: ‘Kunstmatige intelligentie en andere digitale hulpmiddelen veranderen het gezicht van de menselijke activiteit en verantwoordelijkheid…. De hoop en angsten verbonden met deze nieuwe technieken moeten in balans worden gebracht’.