Foto: De wandelgangen van het Europese kerkbestuur; geschikt om elkaar te bevragen op van alles en nog wat (op de foto links Karin Sarja, de afgevaardigde van Zweden en rechts Anders Gadegaard uit Denemarken)
Europese blik op Nederlandse zaken
Europese blik op Nederlandse kerken
Hoe kijkt men in Europa naar zaken die kerkelijke tongen in beroering brengen. Klaas van der Kamp vroeg het in de wandelgangen van de Europese Kerkenconferentie. Het bestuur was bijeen van 22 tot 24 mei 2025. Hoe vertrouwd is men met VOG en met pionierskerken?
VOG
Verschillende kerken in Europa zijn vertrouwd met een VOG voor mensen die werk doen in de kerk. Vooral West- en Noord-Europese kerken. Het idee van een VOG bestaat al langer in de Scandinavische landen. ‘Je kunt het vergelijken met een rijbewijs’, zei één van de Scandinaviërs. ‘Je hebt de VOG op diverse plaatsen nodig en ook in de kerk. Als het na enige tijd is verlopen, kan je gemakkelijk zelf een nieuwe aanvragen. Met een paar uur heb je er weer één in je mailbox bij ons. Je kan het laten zien aan de kerk, en je gebruikt het ook voor je baan en voor verschillende verenigingen’.
Een afgevaardigde uit Zweden wijst er op, dat er enkele varianten zijn van een VOG. Als je wisselt van werk of vrijwilligerswerk kan het nodig zijn om een aangepaste VOG op te vragen. De overheid houdt bij wanneer een negatieve aantekening verjaart. Dus iemand die enige tijd geen VOG kan krijgen, is niet voor het leven gekleurd. De VOG is gratis op te vragen in Zweden.
Pioniersplek
De pioniersplek, zoals het is opgekomen in Nederland, vind je weinig op het vaste land van Europa. Het is dan ook komen overwaaien vanuit Groot-Brittannië. De meeste Europese kerken kennen geen pioniersplekken. Als je probeert uit te leggen wat het is, denken de kerkelijke bestuurders aanvankelijk aan initiatieven die men neemt in evangelische kringen. Dat je binnen je eigen kerkelijke structuur nieuwe gemeenten opstart is iets anders.
Het onderliggende idee van een nieuwe start past qua kerkvisie minder goed bij orthodoxe kerken. Andere kerken zijn meer bezig vanuit een minderheidssituatie overeind te blijven. In landen als Roemenië en Tsjechië is men meer bezig met het in stand houden van eigen minderheidskerken. De Italiaanse afgevaardigde vertelt dat men soms iets probeert. Dat is dan ook, omdat er in een regio protestanten zijn komen te wonen en er nog geen plaats van samenkomst is. In het westen van Duitsland zijn enkele fresh expressions, overgewaaid vanuit Nederland. Het heeft er (nog) geen hoge vlucht genomen.
In Nederland werkt men al weer aan een volgende fase, waarbij de kerk ervaringen opgedaan op pioniersplekken vruchtbaar wil maken voor het geheel van de kerk. De PKN kijkt daarbij vooral naar het Verenigd Koninkrijk. Ed Olsworth - Peter is een auteur die met het boek 'Mixed Ecology' er iets van beschrijft. In Nederland doet men in Rotterdam goede ervaringen op met Noorderlicht die vanuit de eigen gemeente ook op andere plaatsen aan kerkstichting doet, mits de aanwezige PKN daarmee instemt en dat waardeert.