Foto: De jurist Huibert Logmans met op de achtergrond v.l.n.r. John Murray (notulist), ds. Frank-Dieter Fischbach (secretaris-generaal), aartsbisschop Nikitas (voorzitter), ds. dr. Dagmar Winter (vice-voorzitter) en bisschop Frank Kopania (vice-voorzitter)

Besluit Duitse kerken over kernwapenafschrikking krijgt verdere impact

Het besluit van de Evangelische Kirche in Duitsland om het bezit van kernwapens te legitimeren krijgt verdere consequenties. Het rapport ‘Die Friedensdenkschrift’ (klik hier), dat deze maand is aangenomen, wordt als uitgangspunt genomen voor verder beleid van de Europese Raad van Kerken. Het algemeen bestuur heeft daartoe besloten tijdens de najaarszitting van 20 tot 22 november in Brussel.

De Europese Raad van Kerken heeft tijdens de assemblee in Tallinn (2023) het vredesprogramma als belangrijk doel gekozen. Het programma Pathway to Peace wordt gezien als focus van het werk. Er zijn lijnen diverse internationale conferenties over, onder meer in Warschau en in december 2025 in Helsinki.

Het is de bedoeling om er een vervolg op te zetten. Men wil daarbij gebruik maken van het Duitse rapport. Daarnaast zal er inbreng zijn van Russische theologen die kritiek hebben op het beleid van Poetin in Oekraïne. Het is de bedoeling deze critici een platform te geven in een veilige omgeving om te spreken over vrede in Europa.

De Duitsers hebben in november 2025 op hun synode in Dresden het beleid aangepast. Van een kernwapenvrij land beweegt men naar een beleid met gecontroleerd bezit van kernwapens, omdat men op die manier betere garanties voor de vrede heeft. De EKD wijst er op dat het aantal oorlogshaarden is toegenomen. Er zijn nieuwe hybride technieken van oorlogsvoering. De kerk pakt de ethische vragen op die daaruit voortvloeien. ‘Er zijn wetten en rechtsgedingen en in noodgevallen militair ingrijpen om escalatie van geweld te stoppen’, aldus de kerken. Er kan alleen vrede zijn als er ook gerechtigheid is, aldus het rapport. Radicaal pacifisme kan iets voor een enkele persoon zijn, de structuur kan noodzaken tot tegengeweld. Het rapport spreekt hier van ‘schuldverstrengeling’.

Het Duitse rapport stelt vast dat de Russische aanval op Oekraïne Europa heeft wakker geschud. Ook de escalatie in het Midden-Oosten toont de ernst van de situatie, alsook uitingen van terrorisme in Europa zelf. Drones en kunstmatige intelligentie leiden tot verdere ontmenselijking. ‘Hybride oorlogsvoering gaat verder dan militaire conflicten en raakt ook andere aspecten van de samenleving, zoals de economie, cultuur en de publieke opinie. Hierdoor vervagen de grenzen tussen oorlog en vrede’.

Charta

Het bestuur van de CEC blikte terug op de ondertekening van Charta Oecumenica op 5 november 2025 in Rome. Het document wordt als belangrijk gezien, omdat het een agenda geeft van wezenlijke thema’s voor Europa. Het identificeert de problemen van vandaag, aldus de voorzitter tijdens de vergadering (klik hier voor de tekst en de eerste vertalingen).

De ondertekening heeft veel publiciteit gehad. De aandacht is vergelijkbaar met een assemblee. De ondertekening bijvoorbeeld had in 5 uur meer dan 11.000 views. Er zijn inmiddels vertalingen in Duitsland, Frankrijk, Zweden, Italië en Portugal. Hongarije komt er aan. Het is de bedoeling dat er ook een vertaling komt in Nederland. De jaarlijkse Taizé-ontmoeting, dit jaar in Parijs, zal de Charta gebruiken voor gesprekken. De Charta zal een belangrijke rol spelen op de assemblee van de CEC in 2028.

Nederlanders

Er zijn twee Nederlanders benoemd in de organisatie van de Europese Raad van Kerken. Het bestuur kreeg een nieuwe jurist ter ondersteuning in de persoon van Huibert Logmans. Hij werkt als jurist bij de dienstenorganisatie in Utrecht. Hij werd welkom geheten tijdens een avondvesper in de Europese kapel. Daarnaast gaat één van de drie oecumenische werkers, die voor mensenrechten, ingevuld worden per januari door een Nederlander: Job van Lobenstein. Job van Lobenstein heeft een opleiding theologie en politicologie gevolgd aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ds. Klaas van der Kamp werd al eerder toegevoegd aan de CEC-gelederen; hij is in Tallinn door de assemblee in 2023 gekozen als lid van het bestuur (governing board).

Intergeneratieve inbreng

De Europese Unie werkt aan een rapport over ‘intergeneratieve eerlijkheid’ (intergenerous fairness). Het rapport zal in 2026 worden gepubliceerd. De CEC heeft geparticipeerd in de inspraakronde en is met een visie naar buiten gekomen. De CEC pleit daarin voor een bewust gebruik van grondstoffen en middelen. Doel is dat diverse generaties elkaar iets gunnen. Dat vraagt om lange termijn denken. En om bewustzijn dat de planeet bedoeld is voor het gebruik door opeenvolgende generaties.

Foto onder: vergadermoment waarbij voorzitter Nikitas de officieel getekende versie van de Charta Oecumenica laat zien